Η εισήγηση της Προέδρου του Συνδέσμου Επιστημόνων Γυναικών Θεσσαλονίκης Ελένης Μανδρίνου Τσουρέκα στην εκδήλωση αφιερωμένη στην Αρίστη Παγιατάκη:
Καλησπέρα σας,
Σας καλωσορίζουμε και σας ευχαριστούμε για την παρουσία σας στην αποψινή μας εκδήλωση.
Απόψε συγκεντρωθήκαμε εδώ για να τιμήσουμε την κληρονομιά μιας πολύ αξιόλογης γυναίκας – της Αρίστης Παγιατάκη. Πρωτοπόρος στους τομείς της ιατρικής, του κοινωνικού ακτιβισμού και του γυναικείου κινήματος, πρώτη γυναίκα δήμαρχος της Ελλάδας, πρώτη δημοτική σύμβουλος Θεσσαλονίκης και πρώτη γυναίκα διευθύντρια κλινικής στην Ελλάδα, άφησε ανεξίτηλα το σημάδι της στην ιστορία μας.
Η Αρίστη Παγιατάκη γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη το 1902, σε μια εποχή που οι ευκαιρίες των γυναικών στην Ελλάδα για εκπαίδευση και επαγγελματική ανέλιξη ήταν πολύ περιορισμένες. Το 1927 πήρε το πτυχίο της ιατρικής, και κατόπιν πήρε ειδικότητα πνευμονολόγου. Στην συνεχεία ίδρυσε κλινική εξειδικευμένη στην αντιμετώπιση της φυματίωσης. Υπήρξε, επίσης, μία από τις πρώτες γυναίκες που διετέλεσε μέλος του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης.
Η Παγιατάκη πρωτοπόρα γυναίκα ιατρός στη Θεσσαλονίκη, ηγήθηκε του Ινστιτούτου Έρευνας Νοσημάτων Θώρακος και αναζήτησε ενεργά ευκαιρίες για να εκπαιδευθεί πάνω στις αναδυόμενες ιατρικές πρακτικές παρακολουθώντας συνέδρια σε όλο τον κόσμο. Οι προσπάθειές της να εκπαιδεύσει το κοινό σχετικά με την ανάγκη των ελέγχων και των εμβολίων για τη φυματίωση είχαν εξέχουσα σημασία για την πόλη της Θεσσαλονίκης και για την Βόρεια Ελλάδα γενικότερα.
Η Παγιατάκη όμως, δεν αρκέστηκε απλώς στην άσκηση της ιατρικής. Είδε επίσης την ανάγκη να υπερασπιστεί την υγεία και την ευημερία των γυναικών και των παιδιών στην κοινότητά της και έγινε μια ακούραστη κοινωνική ακτιβίστρια. Το 1948 ιδρύει το « Σύνδεσμο Επιστημόνων Γυναικών Θεσσαλονίκης», ο οποίος παρείχε υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης και υποστήριξης σε γυναίκες και παιδιά που είχαν ανάγκη. Ο Σύνδεσμος ήταν ένας πρωτοπόρος θεσμός στην Ελλάδα για την ισότητα των δύο φύλων, και έγινε πρότυπο και για άλλες γυναικείες οργανώσεις σε όλο τον κόσμο.
Το 1951 διεξήχθησαν οι πρώτες δημοτικές εκλογές στην Θεσσαλονίκη και η Παγιατάκη έγραψε ιστορία ως η πρώτη γυναίκα δήμαρχος της Ελλάδας. Αναμφίβολα, η εκλογή της ήταν μια στιγμή ορόσημο για τα δικαιώματα των γυναικών και σύμβολο της προόδου που έκανε η Ελλάδα προς την ισότητα των φύλων. Παρά το γεγονός ότι το αξίωμα της διήρκησε μόλις για μερικές ώρες, η Αρίστη δεν πτοήθηκε και συνέχισε να συνεισφέρει στην ελληνική κοινωνία ως μέλος του δημοτικού συμβουλίου, όπου αγωνίστηκε για τα δικαιώματα των φτωχών και των ανήμπορων. Εργάστηκε για τη βελτίωση των υποδομών της πόλης, την επέκταση των δημόσιων υπηρεσιών και την προώθηση πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ισότητας των φύλων και χρησιμοποίησε τη θέση της για την ευαισθητοποίηση των ζητημάτων που αντιμετώπιζε η κοινότητά της.
Όταν η Αρίστη Παγιατάκη επέλεξε να τελειώσει οριστικά το κεφάλαιο της «πολιτικής», αφοσιώθηκε ολόψυχα στον ιατρικό χώρο και στο γυναικείο κίνημα κερδίζοντας μέσα από τη δράση της μια περίοπτη θέση στην ιστορία της Θεσσαλονίκης. Ως γιατρός, μόχθησε ακούραστα παρά τους λίγους πόρους για την καταπολέμηση σοβαρών ασθενειών. Φρόντιζε τους μη προνομιούχους χωρίς καμία αμοιβή για τον εαυτό της. Η ανταμοιβή που ένιωθε βοηθώντας τους άλλους ήταν η ώθηση που την οδήγησε να σκεφτεί πώς θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά στον κόσμο που ζούσε.
Η μεγαλύτερή της, ίσως κληρονομιά, είναι η έμπνευση που παρείχε σε γυναίκες και σε νέα κορίτσια. Αψήφησε τους κανόνες και τα στερεότυπα της εποχής της γύρω από το φύλο και κυνήγησε τα όνειρά της με θάρρος και αποφασιστικότητα. Έδειξε ότι οι γυναίκες μπορούν να πετύχουν σπουδαία πράγματα σε όποιον τομέα επιλέξουν να ασχοληθούν και άνοιξε το δρόμο για τις μελλοντικές γενιές γυναικών ηγετών και ακτιβιστών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Η Αρίστη Παγιατάκη ήταν μια πραγματικά ξεχωριστή προσωπικότητα, που η ζωή και το έργο της συνεχίζουν να μας εμπνέουν και σήμερα. Η ιστορία της είναι για μας μια υπενθύμιση των προκλήσεων που αντιμετώπισαν οι γυναίκες στην Ελλάδα την εποχή εκείνη. Σήμερα θα πρέπει να αναρωτηθούμε πόσο έχουμε προοδεύσει όσον αφορά την ισότητα των φύλων και τα δικαιώματα των γυναικών, αλλά και πόσο δρόμο ακόμη έχουμε να διανύσουμε για να πετύχουμε αυτή τη ισότητα των φύλων που θέλει μία κοινωνία όπου άντρες και γυναίκες να μοιράζονται εξίσου αγαθά, υποχρεώσεις και δικαιώματα σε όλους τους τομείς: στην εργασία, στην πολιτική, στην ηγεσία, στον ελεύθερο χρόνο, στην φροντίδα, στην οικογένεια και στην προσωπική ζωή.
Παρά τις πολυάριθμες δυσκολίες και εμπόδια η Αρίστη Παγιατάκη παρέμεινε σταθερή στους στόχους της. Η επιμονή και η ακλόνητη δέσμευση στις πεποιθήσεις της και στα «πιστεύω» της συνεχίζουν να μας εμπνέουν μέχρι σήμερα. Το όνομά της συμβολίζει, το θάρρος, την αποφασιστικότητα και την δύναμη ενός ατόμου να κάνει τη διαφορά. Η κληρονομιά που μας άφησε είναι μια απόδειξη της μεταμορφωτικής δύναμης που έχει για ένα άτομο η εκπαίδευση και ο κοινωνικός ακτιβισμός.
Ο Σύνδεσμος Επιστημόνων Γυναικών Θεσσαλονίκης τιμά την μνήμη της συνεχίζοντας το έργο που αυτή ξεκίνησε. Ακολουθώντας τα βήματά της, ο Σύνδεσμος άνθισε σε μία δύναμη θεσμό πλέον στην πόλη μας με πανελλήνια επιρροή, συμβάλλοντας στην προαγωγή των δικαιωμάτων των γυναικών. Πρωταρχικός στόχος του, είναι η πρόοδος των γυναικών σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, και η πλήρης και αποτελεσματική εφαρμογή της ισότητας των δύο φύλων σε όλες τις πτυχές της ζωής.
Ο Σύνδεσμος επιδιώκει επίσης την ευαισθητοποίηση των μελών του σε θέματα που σχετίζονται με την βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων, την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, την ενδυνάμωση των πολιτιστικών, αθλητικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων και γενικότερα την ηθική και πνευματική καλλιέργεια του ατόμου. Τελευταία προχώρησε σε αδελφοποίηση και συνεργασία με άλλα γυναικεία σωματεία της πόλης μας, προς όφελος ευπαθών κοινωνικών ομάδων.
Απόψε θα ήθελα να ευχαριστήσω τον συγγραφέα και δημοσιογράφο κ. Βαγγέλη Πλάκα, τον οποίο έχουμε την χαρά να φιλοξενούμε κοντά μας και του οποίου η παρουσία μας τιμά, καθώς είναι ο ομιλητής της αποψινής μας εκδήλωσης, με θέμα: «Οι πρωτιές της Αρίστης Παγιατάκη ως πυλώνας στην ανάπτυξη του Συνδέσμου Επιστημόνων Γυναικών Θεσσαλονίκης».
Μεταξύ των επιτυχημένων βιβλίων του είναι και το βιβλίο «Αρίστη Παγιατάκη – Η πρώτη», το οποίο περιλαμβάνει φωτογραφίες, έγγραφα, δημοσιεύματα εφημερίδων της εποχής από τα αρχεία του Δήμου Θεσσαλονίκης, της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, του Κέντρου Ιστορίας, του Αρχείου Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, του τομέα ΜΝΕΣ του Α.Π.Θ., και από το αρχείο της οικογένειας, μαρτυρίες τα οποία συγκέντρωσε ο συγγραφέας μετά από επισταμένη έρευνα.
κ. Πλάκα, σας εύχομαι να είναι καλοτάξιδα τα βιβλία σας.
Ευχαριστώ πολύ.
